قبور یکی از قدیمی ترین قبرستان های ایران نقشه برداری و کدگذاری شد / دارالسلام پارک موزه می شود

علاوه بر بناهای تاریخی و باشکوه که بازدیدکنندگان زیادی دارند، قبرستان های تاریخی هم به عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ به نوعی می توانند در این زمینه موثر باشند؛ چنانچه عده ای به این مکان پا می گذارند تا به نیاکان خود ادای احترام کنند و از طرفی هم باقدم زدن در این محیط تاریخ وفرهنگ گذشتگان یک سرزمین مرور می شود.

 «دارالسلام» در شیراز یکی از قبرستان هایعارفی و مذهبی شاخص است که قدمت آن به قبل از اسلام می رسد، اما با این وجود این قبرستان طی سالیان سال رها شده و در معرض تخریب قرارگرفته است و تا آنجا پیش رفته که قبرستان قدیمی در مرکز شهر شیراز به محیطی متروکه تبدیل شده است. برای اشاره به قدمت قبرستان دارالسلام وجود ۶۳ هزار قبر قدیمی،بیش از ۵۰ قبر مشاهیر و افزون بر ۵۰۰سنگ ارزشمند در آن کافی است که هم به ارزش و هم به ضرورت حفظ آن پی بُرد.

واقعیت امر این است که موزه ای از تاریخ، فرهنگ و افراد شاخص شیراز در اولین قبرستان این شهر رها شده است تا اینکه این اواخر شاهد تحرک و فعالیت بهسازی در این قبرستان قدیمی بودیم. آنچه در رابطه با وضع این قبرستان می توان گفت اینکه خانواده هایی اجدادشان آنجا دفن شده و NGO ها خواهان حفظ  قبرستان هستند و در همین میان افرادی هم به واسطه زندگی در آن منطقه، مخالف قبرستان هستند.

*مدیریت واحدی برای بهسازی قبرستان دارالسلام وجود ندارد

با این روند شروع فعالیت های بهسازی در قبرستان دارالسلام بی شک با چالش هایی روبرو است و آنطور که مدیرعامل سازمان آرامستان های شهرداری شیراز در رابطه با وضع قبرستان دارالسلام ضمن اشاره به اینکه قبرستان چند متولی از جمله اداره اوقاف به واسطه قبور منسوبین به نوادگان حضرت علی ^(ع)و امام حسین،چهار طاقی، مقبره ائمه های جمعه و... و از طرفی هم میراث فرهنگی به واسطه قدمت تاریخی قبرستان دارد، به «افسانه» می گوید: سازمان آرامستان ها متولی دیگری بود که ورود کرد و این روند به چند مدیریتی شدن امور قبرستان منجر شد که هر فعالیتی برای بهسازی آن نیاز به هماهنگی با دستگاه های مختلف داشته باشد، «چنانچه از سال ۹۱ تصمیمی برای شروع کار در نظرگرفته و توافقاتی تنظیم شد که سه اداره متولی مبلغ ۹ میلیارد تومان پرداخت کنند و به صورت سه جانبه بهسازی قبرستان شروع شود».

علیرضا چراغی می گوید: آنچه در ادامه اتفاق افتاد هیچکدام از متولیان برای بهسازی و تثبیت قبور ورود نکردند؛ با این وجود، فعالیت بهسازی در قبرستان دارالسلام آغاز شد.

*قبرستان دارالسلام به پارک موزه تبدیل می شود

چراغی با اشاره به بهره گیری از طرح هایی که توسط کارشناسان میراث فرهنگی تایید شده، ابراز می کند: آنچه در دارالسلام تا به حال صورت گرفته تثبیت قبور است که از همان اول در نظر گرفته شد و سنگ های باارزش مذهبی و تاریخی، شناسایی و کد گذاری شد. به گفته وی طرح مورد نظر در قبرستان دارالسلام «پارک موزه ای» است که مورد بازدید مردم و گردشگران قرار گیرد.

*نمی توان نسخه ای واحد برای همه قبور پیچید

پراکندگی قبور مورد دیگری بود که چراغی به آن اشاره و ابراز می کند: یکی از سختی های کار پراکندگی قبور بود؛ به این صورت که یک قبر شاخص و متفاوت در کنار تعداد زیادی از قبور معمولی بود و از همین رو امکان اینکه بتوان نسخه ای واحد برای همه قبور در نظر گرفت، وجود نداشت. اما با این حال «تمام قبور نقشه برداری و دسته بندی شد و در کنار این اولین اقدام دیوارگذاری محوطه، پاکسازی از علف و جانواران هم صورت گرفت».

* طرح بهسازی دارالسلام در حال اجرا است

رئیس سازمان آرامستان های شهرداری شیراز با اشاره به اینکه طرح بهسازی دارالسلام به واسطه میراثی بودن محیط با حساسیت های بالایی همراه است تصریح می کند: از جمله منع خاک برداری و اضافه کردن خاک، عدم جابجایی قبور و...از عمده مشکلاتی بود که گاهی ادامه کار را با توقف همراه می کرد.

چراغی ادامه می دهد اما طی یک ماه گذشته طرح توسط میراث پذیرفته شد و تک تک قبور نقشه برداری و کدگذاری شد، چنانچه در حال حاضر فضای سبز و جزئیات اجرایی و تراس بندی و ردیف بندی قبور ادامه دارد. چراغی اضافه می کند: طی چندماه گذشته طرح پذیرفته شده توسط میراث در حالی بود که بعد از گذشت ۵ سال از شروع بهسازی در دارالسلام کار فرسایشی شده بود.

*در طرح بهسازی قبرهایی با قدمت تاریخی از زیر خاک بیرون می آید

مدیر عامل سازمان آرامستان های شهرداری شیراز در خصوص قدمت قبور می گوید: در مجموع ۶۳ هزار قبر در این قبرستان وجود دارد که بیش از ۵۰ قبرآن مربوط به مشاهیر شناخته شده و افزون بر ۵۰ سنگ ارزشمند فعلی وجود دارد. چراغی با بیان اینکه تعداد زیادی از افراد خاک شده در این قبرستان تاثیر گذار در تاریخ فارس بوده اند، تاکید می کند: این در حالی است که همچنان در طرح بهسازی قبرهایی با قدمت تاریخی که مدفون شده اند از زیر خاک بیرون می آید.

*تاکنون ۴هزار متر با اعتبار ۲ میلیارد بهسازی شده است

آنطور که چراغی می گوید: از مساحت هفت هکتاری قبرستان دارالسلام ۴هزار متر بهسازی شده  و ۵ هزار متر هم در برنامه است که تاکنون ۲ میلیارد هزینه شده است. وی برآورد هزینه خاکبرداری و تثبیت قبور را به مبلغ۳۵۰ میلیون و ایجاد پیاده راه را ۲۱۰ میلیون تومان اعلام می کند.

چراغی با اشاره به ساخت دفتر مجموعه، انبار و سرویس بهداشتی در کنار تثبیت قبور می گوید: نظر کلی این است زمانی که بهسازی قبرستان به حد معقول رسید دیوار برداشته و نرده گذاری شود و همچنین برای بازدید توریست ها شرایطی در نظر گرفته شود.  چراغی با ارائه گزارش از وضع فعلی قبرستان دارالسلام می گوید: انتظار است که NGO ها و متولیان همکاری کنند چرا که تا به حال ۴پیمانکار در این محیط کار کردند که همه اقدامات از جمله جابجایی قبور، همسطح کردن آنها و باغچه بندی به نحوی سعی و خطا بود و حال با طرح کلی که ارائه و پذیرفته شده، امید است در روند کار خلل
ایجاد نشود.