مساحت استفاده از دریای خزر مشخص نیست!

مکان نیوز - ایرنا - رییس سازمان نقشه‌برداری کشور درباره تعیین مساحت دریای خزر در نقشه‌های این سازمان گفت: هنوز درخواستی از سوی وزارت امور خارجه برای انجام عملیات فنی تعیین خط مبداء دریای خزر که در نتیجه تعیین مساحت آن را به دنبال دارد به این سازمان نرسیده و عملا مساحت مشخصی از دریای خزر برای استفاده محاسبه نشده است.

کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر مردادماه سال ۱۳۹۷ در پنجمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در شهر آکتائو قزاقستان؛ توسط سران جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان امضا شد که بر اساس آن کشورهای اطراف آن با در نظر گرفتن فضای همکاری، حسن همجواری و تفاهم متقابل بین طرف‌ها، با پیروی از تمایل به تعمیق و گسترش روابط مبتنی بر حسن همجواری بین طرف‌ها، با در نظر گرفتن این واقعیت که دریای خزر برای طرف‌ها دارای اهمیت حیاتی است و اینکه فقط آن‌ها از حقوق حاکمه نسبت به دریای خزر و منابع آن برخوردار هستند، بر حل مسائل مربوط به دریای خزر در صلاحیت انحصاری طرف‌ها تاکیدکرد.

هم‌زمان با امضای این کنوانسیون نظرات متفاوتی مبنی بر تقسیم دریای خزر مطرح شد که بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت امور خارجه ایران گفته بود که این کنوانسیون به معنای تقسیم دریای خزر نیست، در واقع موضوع تقسیم خزر میان کشورها و تعیین خط مبداء و تقسیم بستر و زیر بستر در این کنوانسیون مطرح نیست.

همچنین روابط عمومی وزارت امور خارجه درباره ویژگی‌های کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر توضیح داده بود که ما و کشورهای ساحلی با الگوبرداری از رژیم حقوقی سایر دریاچه‌ها و استفاده از مفاد کنوانسیون حقوقی دریاها و تطابق آنها با وضعیت دریای خزر، یک رژیم حقوقی خاص و منحصر به فرد برای خزر تنظیم کرده‌ایم. در مجموع، این یک کنوانسیون بسیار مهم است که ما را یک قدم به جلو می‌برد، اگر چه هنوز مسائل بسیار مهمی برای آینده باقی می‌مانند.

مرداد ماه ۹۸ بود که مسعود شفیعی به خبرنگار علمی ایرنا گفته بود تنها مورد مهم در خصوص مساحت مورد استفاده از  دریای خزر تعیین «خط مبدا» است که سازمان نقشه‌برداری طی نامه‌ای این موضوع را با وزارت خارجه در میان گذاشته است.

وی با اشاره به تفاهم‌نامه کنوانسیون دریای خزر در مردادماه سال ۹۷، اضافه کرد که تعیین خط مبداء به طور صحیح موضوع مهمی برای محاسبه آب‌های سرزمینی و محدوده‌های پهنه‌های آبی کشور است تا دچار مشکل نشویم. هنوز کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر درصدی برای استفاده کشورها از دریا تا زمانی که خط مبداء و تعیین محدوده‌های استفاده کشورها با کشورهای مجاور و سهم آنها مشخص شود، تعیین نکرده است. به طور مشخص در آینده از دریای خزر بهره‌برداری مشترک صورت خواهد گرفت و جای نگرانی از سهم کشورها وجود ندارد.

آینده دریای خزر قابل پیش‌بینی نیست!

تهران- ایرنا- مدیر آب‌نگاری و امور جزر و مد سازمان نقشه‌برداری کشور گفت: کاهش تراز آب دریای خزر به تغییرات اقلیمی و استفاده از منابع آبی بازمی‌گردد بنابراین پیش‌بینی 10 سال آینده دریاچه خزر امکان‌پذیر نیست.

به گزارش ایرنا، آب یکی از مسائل مهم برای کشورهاست و دریاچه خزر به عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی ایران علاوه بر اهمیت طبیعی، اقتصادی و گردشگری، جایگاه تاریخی و فرهنگی برای ایرانی‌ها دارد. این دریاچه همچنین یکی از نمادهای مهم در متون تاریخی و ادبی ایران است و هرگونه تهدید و آسیب به آن موجب نگرانی بسیاری از ایرانیان می‌شود.
یکی از مسائلی که این روزها درخصوص این دریاچه مطرح می‌شود کاهش تراز آب آن است. مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری کشور روز جمعه در گفت‌وگو با ایرنا در این باره توضیحاتی داد و گفت: سازمان نقشه‌برداری کشور علاوه بر تهیه نقشه، کار پایش تراز آب دریاها در سواحل شمال و جنوب کشور را در سه دهه گذشته بر عهده داشته است.

به گفته «علی سلطان‌پور»، اطلاعات این شبکه در دهه اخیر نشان می‌دهد که تراز آب دریای خزر به میزان یک متر کاهش یافته که با توجه به مساحت 370 هزار کیلومتر مربعی یعنی آب این دریاچه 370 کیلومتر مکعب کاهش یافته است.
وی افزود: ماهیت تغییر تراز دریاهای بسته یا دریاچه با آب‌های آزاد متفاوت است به طوری که در دریای آزاد و اقیانوس‌ها به واسطه گرمایش زمین و ذوب شدن یخ‌های قطبی در سال شاهد افزایش 2 میلیمتری تراز آب هستیم در حالی که در دریاچه‌ها به دلیل اینکه اتصال به آب‌های آزاد ندارد تغییرات بسیار متاثر از شرایط آب و هوایی منطقه‌ای است به طوری که در سال‌های کم بارش دچار افت تراز می‌شوند و در سال‌های پر بارش به شدت تراز افزایش می‌یابد و سواحل را آب می‌گیرد.

مدیر آبنگاری سازمان نقشه‌برداری توضیح داد: برای نمونه در مورد دریاچه ارومیه به دلیل خشکسالی و کاهش آب‌های ورودی، کاهش تراز آب‌های زیرزمینی کاملا مشهود بود.
به گفته وی در دهه اخیر تغییرات آب و هوایی در حوزه دریای خزر و دریاچه ولگا موجب کاهش تراز آن شد کما اینکه افزایش بارش‌ها در دهه 70 شمسی موجب شده بود تراز خزر افزایش یابد و برخی مناطق ساحلی زیر آب برود.
سلطان‌پور اظهار داشت: بسیاری از اقلیم‌شناسان تغییرات تراز آب خزر را چرخشی می‌دانند اما نباید فراموش کنیم که این دیدگاه در مورد دریاچه ارومیه نیز مطرح بود که آب پایین می‌رود و مجدد بالا می‌آید اما این اتفاق نیافتاد و ارومیه خشک شد.
وی افزود: اطلاعات آماری در خصوص تراز آب خزر نشان می‌دهد که این دریا در یک قرن اخیر ترازی حتی کمتر از یک متر را هم تجربه کرده است که سپس با افزایش ورودی آب به دریا جبران شده است اما باید توجه کنیم که شاید برداشت آب از رودخانه‌های ورودی هیچگاه به اندازه حالا نبوده، توسعه‌های کشاورزی و صنعتی در سواحل دریای خزر و مسیر رودخانه‌های منتهی به آن موجب شده که ورودی آب کاهش یابد.
مدیر آبنگاری سازمان نقشه‌برداری کشور تاکید کرد: اگرچه مولفه تغییرات دوره‌ای آب و هوایی در کاهش تراز آب دریاچه خزر مطرح است اما نباید نقش انسانها را در کاهش آب ورودی به خزر فراموش کرد.
وی اظهار داشت: خوشبختانه دریای خزر دارای عمق و وسعت زیادی است به طوری که عمق در جنوب به یک کیلومتر می‌رسد؛ بنابراین کاهش تراز آن به میزان یک متر، نگرانی جدی که این دریا خشک شود هم اکنون ایجاد نمی‌کند اما در صورت بررسی نشدن، مشکلات جدی برای کشورهای حوزه خزر ایجاد می‌کند.