ورود فناوری و دانش فرانسه برای تهیه نقشه سه‌بعدی زمین‌شناسی

دنیای معدن -سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، با هدف تهیه و تدوین نقشه‌های زمین‌شناسی، با سازمان زمین‌شناسی فرانسه وارد همکاری شد.

این مذاکره‌ها با سفر راضیه لک، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به فرانسه رسمیت پیدا کرد. راضیه لک، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ، ضمن اشاره به تحویل پروژه داریوش به ایران، از همکاری فرانسویان برای تدوین نقشه سه‌بعدی زمین‌شناسی ایران سخن می‌گوید.

 در خبرها خواندیم که پروژه داریوش به ایران تحویل داده شد. درباره این پروژه بیشتر توضیح دهید؟
در جلسه موسسه تحقیقات زمین‌شناسی فرانسه CNRS، ضمن دریافت نسخه‌ای از گزارش‌های کامل این پروژه در جلسات متعددی با طرف‌های فرانسوی به‌عنوان مدیران اصلی پروژه درباره ادامه و تکمیل پروژه داریوش بحث و تبادل نظر کردیم. این طرح یک برنامه تحقیقاتی است که با همکاری ایران و موسسات تحقیقاتی فرانسه و برخی دانشگاه‌های بزرگ اروپایی و منطقه انجام می‌شود. پس از پایان پروژه‌های گوناگون زمین‌شناسی در خاورمیانه بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ میلادی(۱۳۸۲-۱۳۹۶ خورشیدی)، اطلاعات و داده‌های حاصل بین کشورهای اجراکننده مبادله شد. اطلاعات و نتایج حاصل از این طرح، تفسیر تازه‌ای از سیر تکاملی زمین‌شناسی خاورمیانه ارائه می‌دهد. این طرح مشتمل بر ده‌ها پروژه علمی است که بیش از ۳۰۰ پژوهشگر از ۲۵ کشور اروپایی و خاورمیانه در آن همکاری می‌کنند. موضوع‌های اصلی طرح، تکتونیک، چینه‌شناسی، ژئودینامیک و ژئوفیزیک است و پروفسور Eric Barrier، مدیر طرح بازسازی «سیر تکاملی مدل تکتونیک حوزه خاورمیانه از دوره تریاس» است.

هدف اصلی پروژه داریوش چیست؟
در مجموع، می‌توان اهداف کلی این طرح را حول چند مسئله اصلی تقسیم‌بندی کرد: تحلیل فرونشست پوسته زمین زیر فشار رسوبات در حوضه‌ها، مطالعه انرژی‌های دیرینه، تشکیل پیاله‌های پوسته‌ای و لایه‌نگاری. این طرح، سکوهای پایدار و حوضه‌های رسوبی سپر عربستان، جنوب شرقی اروپا و آسیا، منطقه برخورد اوراسیا-عربستان-افریقا که شامل کمربند اصلی کوهزاد قفقاز است و شمال و مرکز ایران و زاگرس را در بر می‌گیرد. از آنجایی‌که این مناطق در گذشته در سیطره امپراتوری داریوش هخامنشی بوده است، این طرح به نام «داریوش» نام‌گذاری شده است.

سازمان زمین‌شناسی کشورمان در کنار ۷ سازمان پیشرو زمین‌شناسی جهان، عهده‌دار مطالعات زمین‌شناسی کره زمین است که بخش زیاد مطالعات آن درباره تکتونیک، چینه‌شناسی و ژئودینامیک زمین حوزه خاورمیانه است. تاکنون پروژه‌های مختلفی از جمله تهیه نقشه سایزمو تکتونیک جهان، نقشه کینماتیک جهان، نقشه زمین‌شناسی، تکتونیک و متالوژنی خاورمیانه به وسیله این سازمان انتشار یافته است. اکنون نقشه‌های ماگماتیزم و کواترنری خاورمیانه در کمیسیون بین‌المللی نقشه‌های زمین‌شناسی جهان در حال بررسی هستند.

 یکی از برنامه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی برای برقراری ارتباط با طرف فرانسوی، تدوین و تهیه نقشه سه‌ُبعدی زمین‌شناسی ایران بود. درباره این طرح، بیشتر توضیح دهید؟
پیش از سفر به فرانسه، در زمینه تدوین نقشه زمین‌شناسی سه بعدی در ایران ورود نکرده بودیم اما این مهم از برنامه‌های اصلی ما بود، از این‌رو برای تدوین آن تلاش کردیم. با همین هدف با دانشگاه سوربن وارد مذاکره شدیم تا با همکاری آنها نقشه‌های سه بعدی را تهیه و تدوین کنیم. کار مشترک ایران و فرانسه در این زمینه آغاز شده است تا با توجه به تعداد حفاری انجام شده در مناطق ایران، نقشه سه بعدی با مقیاس پنج‌ میلیون در ایران تهیه کنیم. باید به این نکته توجه کرد که در تهیه نقشه سه بعدی، آموزش کارشناسان اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از درخواست‌های ما از دانشگاه سوربن این بود که کارشناسان زمین‌شناسی، آموزش جامع و کاملی با توجه به تکنیک‌های روز و فناوری‌های نوین، به‌ویژه در تهیه نقشه‌های سه بعدی ببینند. باید به این نکته اشاره کرد که در تدوین نقشه‌های اکتشافات معدنی، سنتی عمل می‌کنیم و باید بتوانیم ریزه‌کاری‌ها را در تدوین نقشه‌های اکتشافی به کارشناسان آموزش دهیم.

آیا فرانسوی‌ها برای همکاری با سازمان زمین‌شناسی ابراز تمایل کردند؟
این تصور وجود داشت که فرانسوی‌ها تمایلی برای آغاز مذاکره با ما ندارند اما واقعیت غیر از این است. در مراوده با این کشور، کسی بحث تحریم‌ها را مطرح نکرد. طرح پیشنهادی ما بند به بند مورد بررسی قرار گرفت. در این طرح، شرح خدماتی که می‌توان آنها را ریالی انجام داد، بررسی کردیم تا هزینه‌های ارزی برای آن پرداخت نشود. ما نیازمند بهره گرفتن از تجهیزات آزمایشگاهی فرانسوی‌ها هستیم؛ همچنین در انجام خدمات آزمایشگاهی ایزوتوپی، نیازمند مشاوره‌ فرانسوی‌ها هستیم چرا که هنوز دانش فنی آن در کشور ما بومی نشده است از این‌رو برای پیشبرد آن از ارز خارجی استفاده کردیم.